Ciemne dni dla petrodolara

ANNIKA REFF | 7 MAJA 2023 R.

W2008 r., kiedy pękła bańka na rynku nieruchomości i załamały się rynki amerykańskie, nastąpiła recesja – nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale także na całym świecie. Dlaczego? Potęga dolara amerykańskiego.

Konferencja w Bretton Woods w 1944 r. stworzyła Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) i Bank Światowy, ustanawiając globalny porządek gospodarczy. Konferencja umieściła dolara amerykańskiego w centrum tego porządku i ustanowiła go de facto globalną walutą rezerwową. Oznacza to, że dolar amerykański jest używany na arenie międzynarodowej w celu obniżenia kosztów transakcyjnych i ryzyka kursowego. Ponieważ towary takie jak ropa naftowa i złoto są wyceniane w walucie rezerwowej, kraje muszą kupować i utrzymywać dolara amerykańskiego, aby za nie zapłacić.

Mimo że porozumienie z Bretton Woods upadło w latach 70., centralna rola dolara amerykańskiego została wzmocniona, gdy Arabia Saudyjska podpisała umowę ze Stanami Zjednoczonymi na eksport ropy tylko w dolarach. W zamian otrzymała amerykańskie wsparcie wojskowe i zaopatrzenie. Termin “petrodolar” wywodzi się z tej umowy i odnosi się do dolarów amerykańskich używanych do zakupu ropy naftowej od kraju eksportującego ropę. Od tego czasu petrodolar utrzymuje rolę dolara amerykańskiego jako głównej waluty światowej.

Obecnie koalicja BRICS – utworzona przez Brazylię, Rosję, Indie, Chiny i Republikę Południowej Afryki w odpowiedzi na dewastację gospodarczą w 2009 roku – rozważa stworzenie nowej globalnej waluty rezerwowej, próbując jeszcze bardziej odsunąć światową gospodarkę od Zachodu. Wraz ze wzrostem potęgi gospodarczej BRICS, prezydent Chin Xi Jinping zaprosił ostatnio dziewięć krajów, w tym Arabię Saudyjską, Argentynę, Kazachstan, Egipt, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Indonezję, Nigerię, Senegal i Tajlandię, do wzięcia udziału w dorocznym szczycie BRICS w sierpniu i rozważenia członkostwa w sojuszu. Prezydent Rosji Władimir Putin oświadczył również, że popiera wejście Arabii Saudyjskiej do BRICS.

Jeśli Arabia Saudyjska dołączy do BRICS i zacznie eksportować ropę naftową w nowej walucie sponsorowanej przez BRICS, rola dolara amerykańskiego jako głównej waluty światowej zostanie podważona. Pół wieku po zawarciu umowy z 1970 roku Arabia Saudyjska jest znacznie mniej zależna od Stanów Zjednoczonych niż kiedyś. Podczas gdy umowa naftowa od dawna łączy Arabię Saudyjską z interesami USA, niedawne spory dyplomatyczne, zaostrzone przez głośne morderstwo dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego, zaszkodziły temu partnerstwu. To ochłodzenie stosunków ze Stanami Zjednoczonymi skłoniło Arabię Saudyjską do zbadania innych globalnych partnerstw, a nawet niedawno zgodziła się na sprzedaż ropy do Chin w zamian za chińską walutę, juana, co oznacza drastyczne odejście od petrodolara.

Osłabienie petrodolara i ustanowienie nowej waluty rezerwowej nie są jedynymi sposobami, w jakie koalicja BRICS stara się rzucić wyzwanie amerykańskiej potędze. Jej praca nad uprzemysłowieniem znacznej części Globalnego Południa stanowi silną alternatywę dla obecnego porządku kierowanego przez Zachód. W 2014 r. kraje BRICS uruchomiły Nowy Bank Rozwoju (NDB), alternatywę dla kierowanego przez Zachód Światowego Banku Ekonomicznego i MFW. NDB przekazał fundusze na Inicjatywę Pasa i Szlaku, chińską globalną strategię infrastrukturalną i rozwojową, której celem jest stworzenie wzrostu gospodarczego i rozszerzenie chińskich wpływów w ponad 100 krajach w Europie, Afryce, Azji, na Bliskim Wschodzie i w Ameryce Łacińskiej. Rozwijając Globalne Południe, NDB i Inicjatywa Pasa i Szlaku stworzyły silną alternatywę dla MFW i Banku Światowego, które wcześniej uzależniały wsparcie finansowe dla krajów otrzymujących pomoc od reform polityki gospodarczej.Kraje BRICS stanowią 42 procent światowej populacji, ale mają mniej niż 15 procent praw głosu w Banku Światowym i MFW.

Artykuł ze Światowego Forum Ekonomicznego z marca 2023 r. omawia tę alternatywę i koniec świata zdominowanego przez dolara amerykańskiego, ponieważ kraje przechodzą na nowe waluty: “Zostawiamy za sobą kierowany przez USA, jednobiegunowy świat z dolarem amerykańskim w centrum i wkraczamy w wielobiegunowy, zdeglobalizowany świat, w którym dolar może nie mieć tak dużego wpływu”. Podczas gdy nowa waluta wspierana przez BRICS może nie być prawdziwym zagrożeniem dla hegemonii dolara amerykańskiego, jasne jest, że wiele krajów szuka nowej globalnej koalicji przywódczej. Nie powinno to dziwić, ponieważ kraje BRICS stanowią 42 procent światowej populacji, ale mają mniej niż 15 procent praw głosu w Banku Światowym i MFW.

Partnerstwo gospodarcze BRICS z Globalnym Południem zwiększyło ich wpływy polityczne w regionie. W szczególności Chiny nadal finansowały i ułatwiały projekty rozwojowe na całym świecie, podczas gdy Ameryka zwróciła się do wewnątrz podczas prezydentury Trumpa, wycofując się z wielu globalnych sojuszy. Podczas pandemii koronawirusa Stany Zjednoczone i Europa zrobiły znacznie mniej w swoich wysiłkach na rzecz dostaw szczepionek do Globalnego Południa niż Indie i Chiny. Teraz, gdy szaleje konflikt na Ukrainie, wiele krajów Globalnego Południa wstrzymało się od potępienia rosyjskiej inwazji pomimo rosnącej presji politycznej ze strony Zachodu. Wraz ze wzrostem wpływów BRICS i ich zapotrzebowania na członkostwo, rośnie również wyzwanie dla porządku międzynarodowego kierowanego przez USA. Ambasador Republiki Południowej Afryki i obecny przewodniczący BRICS, Anil Sooklal, stwierdził niedawno, że “świat znajduje się między rozkazami… Uważamy, że musimy odegrać rolę w zapewnieniu bardziej sprawiedliwej, inkluzywnej, przejrzystej i globalnej architektury”. Mimo że rosnąca koalicja BRICS pozostaje nieobecna na pierwszych stronach amerykańskich gazet, może to oznaczać największą zmianę w globalnej równowadze sił od wielu dziesięcioleci. Wszyscy powinniśmy zwracać na to uwagę.

Opublikowano za: https://brownpoliticalreview.org/2023/05/dark-days-for-the-petrodollar/