Dr hab. Jolanta Wilsz: DLACZEGO NAUKA INTERDYSCYPLINARNA – CYBERNETYKA POWINNA BYĆ W PROGRAMACH NAUCZANIA?

W   n a u c e   t r a d y c y j n e j    rozróżniano DYSCYPLINY SPECJALNE, zajmujące się wyodrębnionymi fragmentami rzeczywistości, oraz MATEMATYKĘ jako dyscyplinę ogólną, zajmującą się logicznymi operacjami liczbowymi przydatnymi do rozwiązywania problemów w dyscyplinach specjalnych. Matematyka dotyczy prawidłowości rozumowania, jej celem jest badanie konsekwencji przyjętych założeń. Korzystają z niej tysiące dyscyplin specjalnych.

Rzeczywiste problemy, z którymi się spotykamy, są multidyscyplinarne, aby je skutecznie rozwiązywać, muszą ze sobą współpracować specjaliści z różnych monodyscyplin. Ponieważ zauważono podobieństwo problemów rozwiązywanych w ramach poszczególnych monodyscyplin, przenoszono gotowe rozwiązania z jednej monodyscypliny do innej. To jednak nie wystarczyło, pojawiła się potrzeba rozwiązywania problemów interdyscyplinarnych, to znaczy tak ogólnych, że otrzymane wyniki mogłyby być wykorzystywane w wielu różnych monodyscyplinach. Stąd, jak podkreśla prof. M. Mazur, już prosta droga prowadziła do idei nauki interdyscyplinarnej i jako tego rodzaju nauka powstała cybernetyka, będąca nauką o sterowaniu, która wprowadziła metody traktowania rzeczywistości nadające się do stosowania w każdej konkretnej monodyscyplinie.

Cybernetyka jest pośrednią dyscypliną ogólną, jednocześnie konkretną, ogólność wiąże ją z matematyką, a konkretność z poszczególnymi monodyscyplinami. Dzięki temu problemy cybernetyczne mają zapewnioną matematyzację, a ich rozwiązania mogą być przydatne w każdej monodyscyplinie.

C y b e r n e t y k a jest nauką o sterowaniu, przy czym STEROWANIE jest to wywieranie pożądanego wpływu na określone zjawiska. Jej ogromne znaczenie wynika z faktu, że procesy sterowania występują niemal we wszystkich zjawiskach.
Niestety jeszcze do dziś panuje przekonanie o podziale rzeczywistości na oddzielne fragmenty, a nauki na oddzielne monodyscypliny – jest ono konsekwencją tradycyjnej szkoły, która wyrabia w uczniach przekonanie o podziale wiedzy na przedmioty, a rzeczywistości na fragmenty.

To, że we nowoczesnej nauce podstawową rolę odgrywają zagadnienia interdyscyplinarne, dyktuje konieczność nauczania zintegrowanego i interdyscyplinarnego, dzięki któremu uczniowie zrozumieją, że problemy stanowią złożone całości i nie występują w rozdrobnieniu, jakie ma miejsce w odniesieniu do przedmiotów nauczania w „POSZUFLADKOWANEJ” szkole.

Rok 2015 został ustanowiony przez władze samorządowe województwa pomorskiego ROKIEM MATEMATYKI. Propagować tę dziedzinę nauki będą 3 państwowe uczelnie w regionie: Uniwersytet Gdański, Politechnika Gdańska i Akademia Pomorska w Słupsku.

Kto podejmie inicjatywę ustanowienia roku 2016 ROKIEM CYBERNETYKI? – będącej dziedziną, dzięki której przedstawiciele wielu tysięcy dyscyplin specjalnych, z których każda wytworzyła odrębną terminologię, niezrozumiałą dla specjalistów innych dyscyplin, będą porozumiewali się WSPÓLNYM JĘZYKIEM. Dzięki wprowadzeniu przez cybernetykę ogólnej terminologii usunięte zostały bariery językowe powiększające podziały w nauce i umożliwi przedstawicielom różnych dyscyplin specjalnych współpracę, a wszystko dzięki temu, że zajmuje się f u n k c j a m i – mówi więc jak coś działa, nie interesuje ją, z czego coś jest zrobione.

Profesor Marian Mazur – twórca polskiej szkoły cybernetycznej w latach 1963 – 1967 pisał:
• „Nie ulega wątpliwości, że w niedługim czasie cybernetyka wejdzie do programów nauczania w szkołach jako przedmiot wiążący matematyczną ścisłość dowodzenia z najszerszymi horyzontami myślowymi, przedmiot uczący mówić tym samym językiem o zjawiskach fizycznych i psychicznych, o ludziach i maszynach, o sprawach należących do nauk humanistycznych, przyrodniczych i technicznych”.

• „Trzeba nawyknąć do ogarniania problemów w całości i do operowania umożliwiającym to językiem. Nawyki takie powinna wytwarzać szkoła i z tego punktu widzenia system nauczania powinien zostać gruntownie zreformowany. Jeszcze w ławie szkolnej uczniowie powinni przyswoić sobie umiejętność operowania takimi pojęciami, jak optymalizacja, korelacja, diagnoza, prognoza, programowanie, sterowanie, informacja, strategia, decyzja itp., ponieważ przyjdzie im ich używać bez względu na obrany zawód i głównie dzięki nim będą mogli współdziałać z przedstawicielami innych zawodów”.

• „Już dziś należy pomyśleć o wprowadzeniu podstaw cybernetyki do programów szkolnych, aby za dziesięć lat mieć ludzi przystosowanych do operowania językiem, jaki za sobą przynosi integracja nauki. Być może, propozycja ta spotka się ze wzruszeniem ramion. Ale to nie jest sprawa ironii lecz kosztów. Koszty wzruszania ramionami pokryje bowiem, jak zwykle, społeczeństwo”.

• „Brak cybernetyki w programach wyższych uczelni jest tylko potwierdzeniem typowego zjawiska, że programy nauczania spóźniają się w stosunku do postępu nauki”.

• „Cybernetyka społeczna powinna stać się jednym z podstawowych składników wykształcenia kadr kierowniczych, a elementy cybernetycznego rozumienia zjawisk powinny być przyswajane już w szkole średniej”.

I jak na ironię do dziś reakcją na te propozycje jest jedynie wzruszanie ramionami i niestety koszty poniesione przez społeczeństwo są bardzo dotkliwe.

Tymczasem ciągle jeszcze powszechnie używane określenie – system szkolnictwa, nie ma nic wspólnego z traktowaniem szkolnictwa jako systemu w rozumieniu naukowym, ani też, z gwarantującym kompletność, systemowym rozwiązywaniem jego problemów, które do dziś są rozwiązywane na wyczucie, nie zawsze zgodnie ze zdrowym rozsądkiem, a w odniesieniu do niektórych problemów – do dziś brak jest świadomości ich istnienia.

Źródło: Dr hab. Jolanta Wilsz – Strona internetowa o nauce [Dostęp: 23.01.15] <https://www.facebook.com/drhabjolantawilsz/posts/622939771168278>

Wypowiedz się